مقدمه

دین از حقایقی است که از عرصه های گوناگون انسانی حضور جدی دارد و دین پژوهی نیز متناظر با این عرصه ها ، شاخه های عدیده ای یافته است. روانشناسی دین، یکی از شاخه های مهم دین پژوهی است که با دین ورزی و دینداری ربط و نسبت وثیق دارد.

روان شناسی دین، به بررسی پدیده ی دینداری از منظر روان شناسی می پردازد و درصدد توصیف وتبیین عوامل و زمینه های دینداری، ابعاد آن، نجش و اندازه گیری دینداری و آثار و پیامدهای آن در زندگی فردی و اجتماعی است. روان شناسی، از همه ی توان و اندوخته علمی خود در بررسی دینداری بهره می برد و با استفاده از روشهای پژوهش پیشرفته، پایدارهای دینی را زیر ذره بین علمی قرار می دهد. به همین دلیل می توان روان شناسی دین را، یکی از شاخه های روان شناسی نیز دانست.

امروزه در انجمن روان شناسی امریکا، بخش مستقلی به روان شناسی دین اختصاص یافته است و نشریات علمی، پایگاه های اینترنتی و همایشهای مستقل ویژه ای به این موضوع می پردازند و توجه به آن، به گونه ای افزایش یافته است که به عنوان یک درس رسمی در بسیاری از دانشگاهها ی معتبر دنیا جایگاه خود را یافته و حتی در برخی از موسسات علمی، رسته ای تخصصی به شمار می آید.

در عین حال، در ایران این موضوع چنانکه باید و شاید جایگاه مناسبی ندارد و حتی یک کتاب معتبر علمی تألیفی با ترجمه ای در این موضوع در بازار نشریه چشم نمی خورد. البته مقالات متعددی در این زمینه و موضوعات وابسته وجود دارد و برخی همایشها و نشستهای علمی نیز به این مسئله اختصاص یافته است. این در حالتی است که پس از انقلاب اسلامی، با توجه به حضور بیشتر دین در متن زندگی مردم، ضرورت بررسی علمی دینداری دوچندان شده و نهادهای گوناگون دولتی و غیردولتی، تغیرات و نوسانات دینداری آحاد مردم را در دستور کار خود قرار داده اند. بدیهی است پیمایش و سنجش دینداری نیز بدون توجه به مبانی نظری که بخش مهمی از آنها در روانشناسی دین بحث می شود، نارسا و بی بنیان است.

تعریف روانشناسی دین

پیدایش دین در زندگی انسانها چگونه بوده است؟ آیا افراد مذهبی دارای نوع خاصی از شخصیت هستند؟ آیا دینداری، باعث رضایت بیشتر افراد از زندگی می شود و موفقیت زیادتر آنان را در ازدواج، شغل و غیره تضمین می کند؟ آیا متدینان از سلامت جسمی و بهداشت روانی بیشتری برخوردارند؟ آیا دینداری بر کاهش جرم و جنایات و اعمال خلاف دیگر، و نیز افزایش حس نوع دوستی، کمک به دیگران و کارهای خیریه تأثیر دارد؟ چگونه می توان دینداری را در افراد اندازه گیری کرد؟ و اصولاً دینداری چه ابعادی دارد؟

سلامت بهداشت و روان